ผลกระทบของกัญชาเสรีต่อสังคมและเศรษฐกิจในช่วงที่ผ่านมาเป็นอย่างไร?

นับตั้งแต่ปี พ.ศ 2565 ที่ได้มีการเปิดใช้นโยบาย “กัญชาเสรี” จนถึงปัจจุบันเป็นเวลากว่า 2 ปี เรามักจะได้ข่าวเกี่ยวกับการนำกัญชามาใช้เกินกว่าที่กฎหมายกำหนดอยู่เสมอ ซึ่งส่งผลกระทบให้ การใช้กัญชาในการสันทนาการเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจน

และพบว่ามีการใช้กัญชาในกลุ่มวัยรุ่นและวัยทำงานมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการใช้เพื่อคลายเครียดหรือเพื่อความสนุกสนาน ซึ่งการนำกัญชาไปใช้เพื่อสันทนาการนั้นเพิ่มขึ้นมากที่สุดถึง 10 เท่าตัว อย่างไรก็ตามปัญหาที่เกิดขึ้นคือการใช้กัญชาเกินขอบเขตที่กฎหมายกำหนด ทำให้เกิดปัญหาสุขภาพทั้งทางกายและจิตใจในผู้ใช้หลายราย

ในส่วนของด้านเศรษฐกิจนั้น 

ดร. นณริฏ พิศลยบุตร

 นักวิชาการอาวุโส นโยบายเศรษฐกิจส่วนรวมและเศรษฐศาสตร์ประยุกต์ ทีดีอาร์ไอ ได้ระบุว่า

 “ทีมวิจัยได้ประมาณการมูลค่าเศรษฐกิจทางตรงในส่วนของผลิตภัณฑ์จากธุรกิจที่จดทะเบียนพบว่า ธุรกิจที่จดทะเบียนมีรายได้รวมจากกัญชา 39 ล้านบาท ขาดทุนรวม 194 ล้านบาท ธุรกิจที่สามารถทำกำไรมีเพียงร้อยละ 25 และสามารถทำกำไรได้เฉลี่ยร้อยละ 37.6 แม้ผลิตภัณฑ์สินค้าจากกัญชาจะเป็นที่กล่าวถึงในตลาดสินค้าผู้บริโภค แต่เมื่อเวลาผ่านไปกระแสความนิยมในผลิตภัณฑ์สินค้าจากกัญชาเริ่มลดลง”

เหตุผลใดที่ทำให้กัญชาอาจถูกควบคุมเป็นยาเสพติดอีกครั้ง?

ปัญหาที่กระทบต่อสุขภาพและสังคม แนวโน้มคนใช้กัญชาอายุน้อยลงเรื่อยๆ

โดยมีข้อมูลรายงานว่า จำนวนผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในรายเดือนที่มารับการรักษาด้วยอาการเป็นพิษจากกัญชา ในโรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุขเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว หลังปลดกัญชาเสรี และเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ คิดเป็น 6-7 เท่า

ผู้ป่วยนอกที่มารับการรักษาด้วยอาการเป็นพิษจากกัญชา (cannabis poison) เพิ่มจาก 52 ราย/เดือน ในเดือนพ.ค. 2565 เป็น 342 ราย/เดือน ในเดือน ก.พ. 2566 คิดเป็นเพิ่มขึ้น 6.6 เท่าหลังปลดกัญชาเสรี

จำนวนผู้ป่วยในรักษาด้วยอาการเดียวกันเพิ่มจาก 18 ราย/เดือน ในเดือน พ.ค. 2565 เป็น 132 ราย/เดือน ในเดือน ก.พ. 2566 คิดเป็นเพิ่มขึ้น 7.3 เท่าหลังปลดกัญชาเสรี

ในส่วนของผู้ป่วยเสพติดกัญชา ที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุขต่อปี มีข้อมูลดังนี้

จำนวนผู้ป่วยเสพติดกัญชา: เพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงปีที่ผ่านมา โดยจำนวนผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาเพิ่มขึ้น 2-5 เท่า

จำนวนผู้ป่วยที่มีอาการโรคจิตจากการใช้กัญชา: มีจำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้น 3-5 เท่า

จำนวนผู้ป่วยนอกที่รักษาอาการติดกัญชา: เพิ่มขึ้นจาก 16,643 ราย ในปี 2562 เป็น 32,634 รายในปี 2566 ซึ่งเพิ่มขึ้น 2 เท่า

จำนวนผู้ป่วยในที่รักษาอาการติดกัญชา: เพิ่มขึ้นจาก 1,137 รายในปี 2562 เป็น 5,924 รายในปี 2566 หรือเพิ่มขึ้น 5 เท่า

ผู้ป่วยที่รับการรักษาด้วยอาการโรคจิตจากการใช้กัญชา : ผู้ป่วยนอกเพิ่มขึ้นจาก 6,585 ในปี 2562 เป็น 20,502 รายในปี 2566 (เพิ่มขึ้น 3 เท่า)ผู้ป่วยในเพิ่มจาก 742 รายในปี 2562 เป็น 3,989 รายในปี 2566 เพิ่มขึ้น 5 เท่า)

ธุรกิจกัญชาขาดทุนมากกว่าได้กำไร

ในด้านของเศรษฐกิจยังพบว่า กระเเสสินค้าจากกัญชานั้นเริ่มซาลง ธุรกิจเกี่ยวกับกัญชาที่จดทะเบียนส่วนใหญ่นั้นขาดทุนมากกว่าได้กำไร จากธุรกิจที่จดทะเบียนพบว่า ธุรกิจที่จดทะเบียนมีรายได้รวมจากกัญชา 39 ล้านบาท ขาดทุนรวม 194 ล้านบาท ธุรกิจที่สามารถทำกำไรมีเพียงร้อยละ 25 และสามารถทำกำไรได้เฉลี่ยร้อยละ 37.6

ช่องว่างทางกฎหมายที่ขาดการคุมเข้ม

กฎหมายยังมีช่องโหว่และขาดการคุมเข้ม จนทำให้เกิดการใช้กัญชาอย่างเสรีเกินกว่าที่กำหนด ไม่ว่าจะเป็นการปลูก การขาย หรือการบริโภค เช่น ปลูกในครัวเรือนแต่ลักลอบใช้ในเชิงพาณิชย์ การครอบครองและจำหน่ายได้โดยไม่มีการกำกับอย่างเข้มงวด

จากการที่คณะผู้วิจัยของ ทีดีอาร์ไอ วิเคราะห์สาเหตุข้างต้น พบว่ามีผลกระทบในเชิงลบมากกว่าเชิงบวก ในด้านสังคมพบผลกระทบเชิงลบโดยตรง กลุ่มที่ได้รับผลกระทบมากที่สุดคือกลุ่มเปราะบาง เช่น เด็กและเยาวชน ในทางสุขภาพผลการวิจัยชี้ว่าเป็นไปในเชิงลบมากกว่าเนื่องจากสถิติผู้ป่วยเพิ่มมากขึ้น และในด้านของเศรษฐกิจในช่วงแรกนั้นให้ผลเชิงบวก แต่ในตลาดมีการเเข่งขันที่สูงขึ้น อาจทำให้เกิดสินค้าที่ไม่มีคุณภาพออกมามากขึ้น ในอนาคตอาจกลายเป็นผลเชิงลบ จึงทำให้เกิดข้อเสนอนโยบายและปรับแก้กฎหมายสำหรับกัญชาขึ้น

ร่าง พ.ร.บ เกี่ยวกับกัญชามีเเนวโน้มอย่างไร?

สำหรับกฎหมายกัญชาที่ยกร่างขึ้นมาใหม่นั้นจะปรับจากพระราชบัญญัติกัญชา กัญชง ให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์หลักที่ให้ใช้กัญชาเพื่อทางการแพทย์และสุขภาพเพื่อจะเข้าไปแก้ไขช่องว่างในการนำกัญชาไปใช้ผิดประเภท เดิมทีมีการกำหนดว่าสารสกัดที่มี THC มากกว่า 0.2% จัดเป็นยาเสพติด แต่ส่วนอื่นๆไม่จัดว่าเป็นยาเสพติด จึงมีการออกกฎหมายเพื่อป้องกันไม่ให้นำส่วนอื่นๆของกัญชาไปใช้ด้วยวิธีการใดๆ เป้าหมายของการยกร่างกฎหมายนี้คือ “ห้ามใช้เพื่อสันทนาการ” และคาดว่าจะถูกนำมาใช้ภายในสิ้นปี 2567

โดยในบทความนี้ภูฟ้าเรสท์โฮมจะสรุปสาระสำคัญของ ร่าง พ.ร.บ กัญชา กัญชง ฉบับใหม่ไว้ ดังต่อไปนี้

การขออนุญาตและการอนุญาต

ผู้ประสงค์จะเพาะปลูกกัญชาหรือกัญชงในเชิงพาณิชย์ ไม่ว่าจะเป็น ผลิต นำเข้า ส่งออก หรือจำหน่าย กัญชา กัญชง หรือสารสกัด เพื่อทางการแพทย์และสุขภาพ หรือสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ ต้องได้รับใบอนุญาตจากผู้อนุญาต ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่คณะกรรมการกำหนดโดยต้องไม่กีดกันหรือผูกขาดทางการค้า

ใบอนุญาตสำหรับเพาะปลูกกัญชา กัญชง แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่

พื้นที่ขนาดเล็ก ไม่เกิน 5 ไร่

พื้นที่ขนาดกลาง เกิน 5 ไร่ขึ้นไป แต่ไม่เกิน 20 ไร่

พื้นที่ขนาดใหญ่ เกิน 20 ไร่ขึ้นไป แต่ไม่เกิน 400 ไร่


คุณสมบัติของผู้ขออนุญาตสำหรับบุคคลทั่วไป

อายุไม่ต่ำกว่า 20 ปี

มีถิ่นอยู่ในราชอาณาจักร

ไม่มีลักษณะต้องห้ามตามที่กฎหมายกำหนด

คุณสมบัติของผู้ขออนุญาตสำหรับนิติบุคคล

มีสำนักงานตั้งอยู่ในไทย

ตัวแทนหรือผู้มีอำนาจทำการแทนนิติบุคคลดังกล่าวต้องมีคุณสมบัติตามที่กล่าวมาเช่นเดียวกัน

สำหรับใบอนุญาตนั้นจะมีอายุ 3 ปี สามารถยื่นคำขอต่ออายุได้ก่อนวันที่ใบอนุญาตจะหมดอายุ

อัตราค่าธรรมเนียมใบอนุญาต

ใบอนุญาตเพาะปลูกกัญชาหรือกัญชง ฉบับละ 50,000 บาท

ใบอนุญาตผลิตกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 50,000 บาท

ใบอนุญาตนำเข้ากัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 100,000 บาท

ใบอนุญาตส่งออกกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 10,000 บาท

ใบอนุญาตนำเข้าเฉพาะคราว กัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 20,000 บาท

ใบอนุญาตส่งออกเฉพาะคราว กัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 2,000 บาท

ใบอนุญาตจำหน่ายกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 5,000 บาท

การต่ออายุใบอนุญาต ครั้งละเท่ากับค่าธรรมเนียมใบอนุญาตนั้น

หน้าที่ของผู้รับอนุญาต

สำหรับสถานที่เพาะปลูก ผลิต นำเข้า ส่งออก หรือจำหน่าย กรณีใดก็ตาม ต้องมีมาตราการรักษาความปลอดภัยจากบุคคลอื่นที่ไม่เกี่ยวข้อง

จัดทำบัญชีรายรับ-รายจ่าย ตามที่ได้ใบอนุญาต และรายงานต่อผู้อนุญาตทุก 3 เดือน

หากพบว่าผู้รับอนุญาตไม่ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไข เจ้าหน้าที่จะมีสิทธิ์พิจารณาสั่งพัก หรือเพิกถอนการใช้ใบอนุญาต ไปจนถึงสั่งเลิกกิจการ

ห้ามผู้ใดโฆษณาหรือทำการสื่อสารการตลาดเกี่ยวกับช่อดอกหรือยางของกัญชา กัญชง หรือ สารสกัด หรือ เครื่องมือและอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับการสูบกัญชา

ไม่ใช้ข้อความที่ไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภค หรือข้อความที่อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมส่วนรวม เช่น ข้อความเท็จ ข้อความโอ้อวดสรรพคุณเกินจริงว่า สามารถบำบัดรักษา บรรเทา หรือป้องกันโรคได้เกินกว่าความจริง หรือใช้ถ้อยคำอื่นใดที่มีความหมายในทำนองเดียวกัน เป็นต้น

การคุ้มครองบุคคลซึ่งอาจได้รับอันตรายจากการบริโภคกัญชา กัญชง หรือสารสกัดและการป้องกันการใช้กัญชา กัญชง หรือสารสกัดในทางที่ผิด

ห้ามขายกัญชา กัญชง สารสกัดหรืออาหารที่มีส่วนประกอบหรือสกัดกัญชา กัญชง ให้แก่ผู้ที่อายุต่ำกว่า 20 ปี, สตรีมีครรภ์ หรือให้นมบุตร และบุคคลอื่นตามรัฐมนตรีประกาศกำหนด

ห้ามขายกัญชา กัญชง หรือสารสกัดเพื่อการสันทนาการ ไม่ว่าจะด้วยวิธีขายแบบออนไลน์ เร่ขาย หรือผ่านเครื่องจำหน่ายอัตโนมัติ เป็นต้น

ห้ามขายกัญชาตามสถานที่สาธารณะ เช่น วัด โรงเรียน สวนสาธารณะ สวนสนุก สวนสัตว์ เป็นต้น

ห้ามขับขี่ยานพาหนะขณะมึนเมากัญชา

ห้ามผู้ใดสูบกัญชา กัญชง ในพื้นที่สาธารณะ

ปลูกกัญชาโดยไม่ได้รับอนุญาต มีโทษจำคุกสูงสุด 3 ปี และปรับ 20,000-300,000 บาท

หากพบว่ามีการขายหรือโฆษณาเพื่อสันทนาการ มีโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี ปรับไม่เกิน 100,000 บาท หรือทั้งจำและปรับ

หากนำกัญชาไปใช้เพื่อสันทนาการ มีโทษปรับไม่เกิน 60,000 บาท

อุตสาหกรรมใดบ้างที่ได้รับผลกระทบหากกัญชากลับไปเป็นยาเสพติด?

สำหรับอุตสาหกรรมที่จะได้รับผลกระทบมากหากกัญชากลับไปเป็นยาเสพติดอีกครั้ง เห็นจะเป็นผู้ประกอบการเกี่ยวกับ “ร้านขายกัญชาและขายอุปกรณ์เกี่ยวกับกัญชา” เนื่องจากการเปิดร้านและซื้อขายเช่นนี้จะกลายเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายในอนาคต ร้านจำหน่ายกัญชาที่ผิดกฎหมายจะถูกกวาดล้าง ส่วนร้านที่มีใบอนุญาตจะสามารถดำเนินการต่อได้จนครบกำหนด หลังจากนั้นหากจะต่ออายุใบอนุญาตจะต้องเปลี่ยน “คลินิกกัญชา” ภายใต้กฎข้อบังคับใหม่

ในส่วนของ ผู้ปลูกและฟาร์มกัญชานั้น สามารถดำเนินการต่อได้หากมีใบอนุญาตและปฏิบัติตามกฎหมายที่กำหนด เช่น ส่งออกเพื่อทางการแพทย์

สำหรับกฎหมายฉบับนี้นั้นไม่ส่งผลกระทบในการใช้ในด้านการแพทย์ เนื่องจากสามารถนำไปใช้ในด้านการแพทย์หรือสุขภาพได้แต่ต้องได้รับการควบคุมตั้งเเต่การผลิต นำเข้า ส่งออก และแปรรูป ในทุกขั้นตอนต้องได้รับการอนุญาต

การกระทำผิดกฎหมายหรือเกินกว่าขอบเขตที่กฎหมายกำหนดย่อมส่งผลกระทบทางลบไม่ว่าจะต่อตนเองหรือต่อสังคม ถึงแม้ว่าปัจจุบันร่าง พ.ร.บ กัญชา กัญชงที่ถูกยกขึ้นมาใหม่จะยังไม่ถูกนำมาใช้ แต่เพื่อความปลอดภัยแล้วก็ไม่ควรใช้กัญชาเกินกว่าที่กฎหมายกำหนดหรือในทางที่ผิดเนื่องจากอาจกลายเป็นการเสพติดกัญชาในที่สุด

หากมีการเสพติดกัญชาไปแล้วนั้น ผู้เสพควรได้รับการบำบัดโดยเร็วเพื่อไม่ให้อาการเสพติดหนักขึ้นจนเกิดอันตรายร้ายแรงต่อตนเอง สามารถขอรับคำปรึกษาจากแพทย์และผู้เชี่ยวชาญของภูฟ้าเรสท์โฮม 

ติดต่อผู้เชี่ยวชาญและรับข้อมูลเกี่ยวกับสิ่งที่ต้องเตรียมตัวก่อนรับการรักษาที่ภูฟ้าเรสท์โฮม

สิ่งที่ต้องเตรียมตัวก่อนมารักษา

วิเคราะห์สถานการณ์ “กัญชา” ที่อาจหวนคืนสู่ “ยาเสพติด” ประเภทที่ 5 อีกครั้ง

บทความนี้จะพาทุกคนสำรวจสถานการณ์ล่าสุดเกี่ยวกับกัญชา ที่อาจทำให้กลับมาเป็นยาเสพติดอีกครั้ง ผ่านการเจาะลึกทั้งในแง่กฎหมาย สังคม และผลกระทบต่อสุขภาพ เพื่อวิเคราะห์แนวโน้มสถานการณ์กัญชาที่จะเกิดขึ้นในอนาคต


วิเคราะห์สถานการณ์ “กัญชา” ที่อาจหวนคืนสู่ “ยาเสพติด” ประเภทที่ 5 อีกครั้ง - ภูฟ้าเรสท์โฮม