ยาเฟนทานิล (Fentanyl) คืออะไร?

เฟนทานิล(Fentanyl) เป็นยาระงับอาการปวดที่อยู่นในกลุ่มโอปิออยด์(Opioid) ที่ถูกสังเคราะห์ขึ้นมาออกฤทธิ์โดยจับกับตัวรับโอปิออยด์ชนิด mu (Mu Receptors) ในระบบประสาทส่วนกลาง โดยเฉพาะที่สมองและไขสันหลัง มีฤทธิ์ในการระงับปวดมากกว่ามอร์ฟีนประมาณ 50-100 เท่า และแรงกว่า

เฟนทานิลถูกสังเคราะห์และพัฒนาขึ้นครั้งแรกโดย 

Dr. Paul Janssen ในปีพ.ศ. 2502

 ภายใต้สิทธิบัตรที่ถือครองโดยบริษัท Janssen Pharmaceutica โดยมีจุดประสงค์ในการใช้ทางการแพทย์เพื่อรักษาอาการปวดอย่างรุนแรงเมื่อยาแก้ปวดชนิดอื่นๆใช้ไม่ได้ผล ช่วยบรรเทาอาการปวดทั้งชนิดเฉียบพลันและชนิดเรื้อรังรุนแรง เช่น ในการผ่าตัดใช้เป็นยาระงับปวดระหว่างและหลังการผ่าตัดใหญ่, ใช้ระงับอาการปวดรุนแรงจากโรคมะเร็ง เป็นต้น และเฟนทานิลที่มีการใช้ในทางการแพทย์ของประเทศไทยจะอยู่ในรูปแบบของแผ่นแปะผิวหนังและยาฉีด

ทำไม "ยาซอมบี้" ถึงอันตรายกว่ายาเสพติดชนิดอื่น?

ในปัจจุบันหลายคนคงเคยได้ยาเสพติดชนิดหนึ่งที่ถูกเรียกว่า “ยาซอมบี้” และอาจจะเคยเห็นลักษณะอาการของผู้ใช้ยาเสพติดชนิดนี้ผ่านทางโซเชียลมีเดียในเมืองฟิลาเดลเฟีย สหรัฐอเมริกาโดยเฉพาะย่าน Kensington Avenue ที่กลายเป็นจุดศูนย์กลางของวิกฤตยาซอมบี้ โดยผู้คนเหล่านั้นจะมีอาการคล้ายกับคนไร้เรี่ยวแรง เคลื่อนไหวช้า ไม่ตอบสนองต่อสิ่งรอบตัว มีแผลอยู่ตามร่างกาย ซึ่งสิ่งที่ทำให้พวกเขาเหล่านั้นมีอาการดังกล่าวก็คือยาเสพติดที่ได้ชื่อเรียกว่า “ยาซอมบี้” ซึ่งมีเฟนทานิลเป็นหนึ่งในส่วนผสม

โดยยาซอมบี้หรือที่อาจรู้จักกันในชื่อว่า 

นั้นเป็นการผสมกันระหว่าง

เฟนทานิล(Fentanyl) กับไซลาซีน(Xylazine) 

ซึ่งเป็นยาสลบสัตว์ที่ใช้ในการนำสลบเพื่อรักษาสัตว์ มีฤทธิ์รุนแรง นอกจากนี้อาจมีการผสมเฮโรอีนหรือยาเสพติดชนิดอื่นเข้าไปอีกด้วย เนื่องจากฤทธิ์ของเฟนทานิลที่แรงกว่ายาแก้ปวดในกลุ่มโอปิออยด์ทั่วไปเป็นอย่างมาก การใช้ในปริมาณเพียงเล็กน้อยเพียง 2 มิลลิกรัม หรือเท่ากับปลายดินสอ ก็อาจทำให้เสี่ยงเสียชีวิตได้ เหตุผลที่เฟนทานิลถูกนำมาผสมกับยาเสพติดชนิดอื่นเพราะว่าสามารถช่วยเพิ่มการออกฤทธิ์ได้เป็นอย่างมาก มีการเสพติดได้ง่าย โดยผลข้างเคียงจากการผสมเฟนทานิลทำให้ผู้เสพรู้สึกมีความสุขอย่างสุดขีด ง่วงซึม สับสน เป็นต้น

เเต่การที่นำสารออกฤทธิ์รุนแรง ทั้งยังผสมในปริมาณที่ไม่แน่นอนมาผสมกันอย่างเฟนทานิลและไซลาซีน นับว่าเป็นส่วนผสมที่ทวีคูณความเสี่ยงที่จะเป็นอันตรายถึงชีวิตยิ่งขึ้นไปอีกทำให้เกิดอันตรายต่อระบบต่างๆของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็น

หายใจช้าลงหรือหยุดหายใจ

หายใจได้ไม่เต็มปอด จนอาจหมดสติ

หัวใจเต้นช้า ความดันโลหิตต่ำอย่างรุนเเรง

สูญเสียความทรงจำ เกิดความผิดปกติทางระบบประสาท

ในรายที่เสพโดยการฉีดอาจทำให้เกิดบาดแผลรุนแรง เกิดภาวะเนื้อตาย(necrosis) หรือเกิดการเน่าเปื่อย นำไปสู่การต้องผ่าตัดเพื่อตัดขาหรือแขนที่ฉีดส่งผลให้พิการอย่างถาวร

สมองเกิดภาวะขาดออกซิเจน จนถึงขั้นโคม่า ทำให้สมองถูกทำลายอย่างถาวร อาจถึงแก่ชีวิตได้

โดยส่วนมากสาเหตุของการเสียชีวิตในผู้ใช้เฟนทานิลมักมาจากการใช้ยาเกินขนาด อีกทั้งในผู้ที่เสพยาซอมบี้หรือทรานค์นั้น จะมี

ที่รุนแรงกว่าและบำบัดรักษายากกว่ายาชนิดอื่นๆ ซึ่งมีรายงานว่ามีเเนวโน้มที่จะ

อาการรุนแรงกว่าอาการถอนยาเฮโรอีน

 ผู้เสพจะมีอาการถอนยาในช่วง 6-12 ชั่วโมงหลังจากเสพครั้งสุดท้าย โดยอาการถอนยาของผู้ที่เสพเฟนทานิลผสมไซลาซีนมักจะมีดังต่อไปนี้

หงุดหงิด วิตกกังวล

อารมณ์แปรปรวน มีอาการทางประสาท

เหงื่ออกมาก ปวดเมื่อยและกระสับกระส่ายอย่างรุนแรง

อาเจียนบ่อยและรุนแรง อาจเกิดอันตรายต่อหลอดอาหาร

หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ

ความดันโลหิตสูง

และเนื่องจากไซลาซีนไม่ตอบสนองต่อยาต้านพิษโอปิออยด์ (Naloxone/Narcan) ทำให้การบำบัดผู้เสพยาที่เกิดอาการใช้ยาเกินขนาดนั้นทำได้ยากมาก

ปัจจุบัน "ยาซอมบี้" ระบาดในประเทศใดบ้าง?

สำหรับประเทศที่กำลังเผชิญกับสถานการณ์การระบาดของการที่ประชากรใช้เฟนทานิลในผิดวัตถุประสงค์มากที่สุด ได้แก่ สหรัฐอเมริกา มีรายงานการระบาดของเฟนทานิลในหลายพื้นที่พบการระบาดใน 43 รัฐจาก 50 รัฐ ทั่วประเทศ เช่น ในเมืองฟิลาเดลเฟีย ลอสแอนเจลิส หรือซานฟรานซิสโก พบผู้คนที่มีลักษณะคล้ายซอมบี้หรือผู้คนมักเรียกกันว่าศพเดินได้อยู่ตามท้องถนนเป็นจำนวนมาก อเมริกานั้นได้เผชิญกับวิกฤตเฟนทานิลมาอย่างยาวนานและส่งผลให้เกิดปัญหาต่อสังคมในอเมริกาเป็นอย่างมาก เช่น การเพิ่มจำนวนขึ้นของคนไร้บ้าน การเพิ่มขึ้นของอัตราความเสี่ยงการเกิดอาชญากรรม รวมไปถึงอัตราการเพิ่มขึ้นของภาระงานบุคลากรณ์ทางการแพทย์และความยากลำบากในการบำบัดรักษา

ในปี 2021 การวิเคราะห์ของทำเนียบขาวในปี 2021 เคยคาดการณ์ว่าอัตราการเสียชีวิตจากการใช้ยาเกินขนาดอาจพุ่งสูงถึง 165,000 รายต่อปี ผลการสำรวจจาก 

CDC (Centers for Disease Control and Prevention)

 รายงายว่าในปี 2023 มีผู้เสียชีวิตจากการใช้ยาเกินขนาดมากถึงเกือบ 73,000 ราย ลดลงจากในปี 2022-2023 เพียง 2% และ 69% มาจากการใช้โอปิออยด์สะท้อนให้เห็นว่าการเสียชีวิตมาจากการใช้เฟนทานิลเป็นหลัก และในปี 2025 มีรายงานว่าการเสียชีวิตจากการใช้สารโอปิออยด์สังเคราะห์ส่วนใหญ่เกิดจากการใช้ยาเฟนทานิลเกินขนาดลดลงอย่างต่อเนื่อง โดยลดลง 33% เหลือ 52,400 ราย ซึ่งมาจากมาตรการปราบปรามการลักลอบขนและการผลิตยาเสพติดของแก๊งค้ายา และเพิ่มภาษีการขนส่งเฟนทานิลเข้าสู่สหรับอเมริกา

นอกจากนี้ยังมี

รายงานการเสียชีวิต

จากการใช้โอปิออยด์ใน แคนาดา ตั้งแต่ปี 2016-2024 ทั้งหมด 52,544 ราย โดยในปี 2024 พบว่า 74% มีส่วนเกี่ยวข้องกับเฟนทานิล

สถานการณ์ในประเทศไทย

ประเทศไทยเคยมีการตรวจยึดพัสดุต้องสงสัยที่ถูกส่งมาจากอเมริกาพบว่ามีการซุกซ่อนสารเสพติดหลายชนิด รวมถึงเฟนทานิล 4 กรัม นับเป็นการพบครั้งแรกในไทย ปัจจุบันในประเทศไทยยังไม่พบการระบาดของเฟนทานิลในวงกว้าง

ในประเทศไทยเฟนทานิลผิดกฎหมายหรือไม่?

สำหรับในประเทศไทยนั้น เฟนทานิล(Fentanyl)

ถูกควบคุมอยู่ในบัญชี

ยาเสพติดให้โทษประเภทที่ 2 ตามประมวลกฎหมายยาเสพติด

 โดยสถานพยาบาลทั่วประเทศที่ใช้ในทางการแพทย์จะได้รับการจัดหาและจำหน่ายจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาเท่านั้น และสถานพยาบาลที่สามารถใช้เฟนทานิลได้ต้องได้รับใบอนุญาตจำหน่ายยาเสพติดให้โทษในประเภท 2 ไม่สามารถจำหน่ายในร้านขายยาทั่วไปและประชาชนไม่สามารถซื้อหรือมีไว้ในครอบครองได้

ยาเสพติดในปัจจุบันนับวันยิ่งมีความรุนแรงมากยิ่งขึ้นและมีวิธีหลีกเลี่ยงจากการตรวจสอบได้เเนบเนียนขึ้นในหลายชนิด แม้ว่าประเทศไทยจะยังไม่เผชิญกับวิกฤตเฟนทานิล แต่การรับรู้ข่าวสารและมีความเข้าใจเกี่ยวกับอันตรายของสารเสพติดเหล่านี้เป็นอีกหนึ่งทางที่จะสามารถป้องกันตนเอง รวมถึงคนที่เรารักจากยาเสพติดได้ในเบื้องต้น หากพบว่าคนที่คุณรักกำลังเผชิญปัญหายาเสพติด อย่าลังเลที่จะขอคำปรึกษาจากเรา

ติดต่อผู้เชี่ยวชาญและรับข้อมูลเกี่ยวกับสิ่งที่ต้องเตรียมตัวก่อนรับการรักษาที่ภูฟ้าเรสท์โฮม

สิ่งที่ต้องเตรียมตัวก่อนมารักษายาเสพติด

รู้จัก "เฟนทานิล" สารสุดอันตรายใน "ยาซอมบี้"

มาทำความรู้จักกับ “เฟนทานิล” สารโอปิออยด์สังเคราะห์ที่ผสมใน “ยาซอมบี้” ระบาดหนักในอเมริกา พรากชีวิตผู้เสพไปแล้วเป็นแสนราย!
